lekcja 27: kolory
Porozmawiajmy o kolorach!
kolor, rodzaj; kolorowy
biały, blady
czarny, ciemny
czerwony, magenta
żółty
zielony, turkusowy, niebieski
W sitelen ponie wiele słów oznaczających kolory wyglądają na to, jakby były złożone: składają się z trójkąta z kule połączonego z innym słowem, np. ala, uta, suno, kasi. Jest też kilka innych połączonych znaków w sitelen ponie: moku, pali, kepeken mają znak luka, a kalama, pana, sona, toki używają trzech kresek, które nazwaliśmy ‘promieniami’. Jeśli zauważyłeś te wzorce wcześniej, gratulacje!
Słowa oznaczające kolory oznaczają cały zakres kolorów, nie tylko te podane tutaj. laso jest szczególnie ciekawe: w toki ponie błękit i zieleń to tylko odcienie jednego koloru tak jak w wielu językach, np. japońskim, wietnamskim, zuluskim. Te dwa zdania razem mają sens w toki ponie, ale nie po polsku:
także, również
sewi li laso.
Niebo jest niebieskie.
kasi kin li laso.
Trawa też jest zielona.
Czy potrzebujesz kolorów?
Tak jak w przypadku płci, kolory są używane w toki ponie rzadziej, niż byś oczekiwał. W naturalnych językach kolory są często skrótami, żeby przekazać coś bardziej specyficznego: biały kruk, czarny rynek, zielona szkoła. Toki pona nie używa takiego typu skrótów, które nie mówią do rzeczy:
jan nasa
biały kruk (człowiek o cechach nietypowych)
Jest duża różnica między dosłownym białym domem a budynkiem, który się nazywa Biały Dom:
tomo walo
biały dom (dom dosłownie biały)
tomo ni la jan li lawa e ma Mewika.
Biały Dom (siedziba amerykańskiego rządu)
Dopiero teraz to przywołuję, bo kolory to najbardziej oczywisty przykład, ale to samo dotyczy każdego wyrażenia! Zanim użyjesz przymiotników, często warto się zastanowić, czy mówią o tym, co faktycznie najważniejsze, czy są skrótem czegoś innego?