lekcja 27: kolory
Porozmawiajmy o kolorach!
kolor, rodzaj; kolorowy
biały, blady
czarny, ciemny
czerwony, magenta
żółty
zielony, turkusowy, niebieski
W sitelen ponie wiele słów oznaczających kolory wyglądają na to, jakby były złożone: składają się z trójkąta z kule połączonego z innym słowem, np. ala, uta, suno, kasi. Jest też kilka innych połączonych znaków w sitelen ponie: moku, pali, kepeken mają znak luka, a kalama, pana, sona, toki używają trzech kresek, które nazwaliśmy ‘promieniami’. Jeśli zauważyłeś te wzorce wcześniej, gratulacje!
Słowa oznaczające kolory oznaczają cały zakres kolorów, nie tylko te podane tutaj. laso jest szczególnie ciekawe: w toki ponie błękit i zieleń to tylko odcienie jednego koloru tak jak w wielu językach, np. japońskim, wietnamskim, zuluskim. Te dwa zdania razem mają sens w toki ponie, ale nie po polsku:
także, również
sewi li laso.
Niebo jest niebieskie.
kasi kin li laso.
Trawa też jest zielona.
Czy potrzebujesz kolorów?
Tak jak w przypadku płci, kolory są używane w toki ponie rzadziej, niż byś oczekiwał. W naturalnych językach kolory są często skrótami, żeby przekazać coś bardziej specyficznego: biały kruk, czarny rynek, zielona szkoła. Toki pona nie używa takiego typu skrótów, które nie mówią do rzeczy:
jan nasa
biały kruk (człowiek o cechach nietypowych)
Jest duża różnica między dosłownym białym domem a budynkiem, który się nazywa Biały Dom:
tomo walo
biały dom (dom dosłownie biały)
tomo ni la jan li lawa e ma Mewika.
Biały Dom (siedziba prezydenta Stanów Zjednoczonych)
Dopiero teraz to przywołuję, bo kolory to najbardziej oczywisty przykład, ale to samo dotyczy każdego wyrażenia! Zanim użyjesz przymiotników, często warto się zastanowić, czy mówią o tym, co faktycznie najważniejsze, czy są skrótem czegoś innego?